สูตรอาหารข้นสำหรับโคให้นม
ในทางปฏิบัติ เราจะปล่อยโคให้นมได้กินอาหารหยาบอย่างเต็มที่ และการจะเพิ่มอาหารข้มให้หรือไม่นั้น มีหลักควรยึดปฏิบัติดังนี้
ปริมาณโปรตีนในอาหารข้นสำหรับโคให้นม จะมากน้อยเท่าใดขึ้นอยู่กับคุณภาพอาหารหยาบ นํ้าหนักของโค, เปอร์เซ็นต์ใขมันในนมของน้ำนม และความสามารถในการให้น้ำนม นอกจากนี้แล้วคุณภาพของอาหารหยาบยังขึ้นอยู่กับฤดูกาลอีกด้วย เช่นฤดูฝน อาหารหยาบจะมีคุณภาพดี แต่ในฤดูแล้งคุณภาพอาหารหยาบจะไม่ค่อยดี
ดังนั้น ถ้าผู้เลี้ยงสามารถเตรียมอาหารหยาบที่มีคุณภาพดีให้โคให้นมได้กินแล้ว จะสามารถลดต้นทุนอาหารข้นได้ โดยการเตรียมอาหารข้นให้มีเปอร์เซ็นต์โปรตีนตํ่าลงกว่าเกณฑ์ปกติได้ ดังต่อไปนี้
1. เมื่อโคให้นมได้กินอาหารหยาบคุณภาพดีมาก เช่น หญ้าแห้งผสมกับพืชถั่วอาหารสัตว์ หรือหญ้าและพืชถั่วอาหารสัตว์หมักควรผสมอาหารข้นให้มีปริมาณโปรตีนระหว่าง 9-10%
2. เมื่อโคให้นมได้กินอาหารหยาบคุณภาพดี เช่น หญ้าอ่อนที่มีพืชถั่วอาหาร สัตว์ปะปนอยู่ ควรผสมอาหารข้นให้มีปริมาณโปรตีน 13%
3. เมื่อโคให้นมได้กินอาหารหยาบคุณภาพปานกลาง เช่น หญ้าอ่อนที่มีใบมาก(แต่ไม่มีพืชถั่วอาหารสัตว์ปะปนอยู่) ควรผสมอาหารข้นให้มีปริมาณโปรตีน 15%
4. เมื่อโคให้นมได้กินอาหารหยาบคุณภาพตํ่า เช่น หญ้าแก่จัด หรือหญ้าที่มีใบน้อยหรือให้กินฟางข้าว ควรผสมอาหารข้นให้มีปริมาณโปรตีน 17-20%
สูตรอาหารข้นสำหรับโคให้นม มีดังนี้
โปรตีน 9% - 10%
สูตรที่ 1
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 530 กก.
- รำละเอียด 400 กก.
- กากถั่วเหลือง 70 กก.
รวม 1000 กก.
สูตรที่ 2
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 35 กก.
- รำละเอียด 40 กก.
- มันเส้น 15 กก.
- กากเมล็ดฝ้าย 10 กก.
รวม 100 กก.
โปรตีน 12 - 14%
สูตรที่ 1
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 35 กก.
- รำละเอียด 45 กก.
- กากถั่วเหลือง 20 กก.
รวม 100 กก.
สูตรที่ 2
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 20 กก.
- รำละเอียด 40 กก.
- มันเส้น 10 กก.
- กากเมล็ดฝ่าย 15 กก.
- กากถั่วเหลือง 15 กก.
โปรตีน 15-16 %
สูตรที่ 1
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 30 กก.
- รำละเอียด 45 กก.
- กากถั่วเหลือง 25 กก.
รวม 100 กก.
สูตรที่ 2
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 35 กก.
- รำละเอียด 35 กก.
- กากเมล็ดฝ้าย 15 กก.
- กากถั่วเหลือง 15 กก.
รวม 100 กก.
โปรตีน 17 - 20 %
สูตรที่ 1
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 20 กก.
- รำละเอียด 20 กก.
- ปลายข้าว 20 กก.
- กากเมล็ดฝ้าย 20 กก.
- กากถั่วเลือง 10 กก.
- กากถั่วลิสง 10 กก.
รวม 100 กก.
สูตรที่ 2
- ข้าวโพดบดทั้งฝัก 20 กก.
- รำละเอียด 50 กก.
- กากถั่วเหลือง 20 กก.
- กากเมล็ดฝ้าย 10 กก.
รวม 100 กก.
ข้อแนะนำเพิ่มเติม
1.นอกจากจะให้โคได้กินอาหารหยาบ และอาหารข้นแล้ว จะต้องให้โคได้กินนํ้าสะอาดอย่างพอเพียง โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องมีแร่ธาตุเอาให้โคได้กินอยู่ตลอดเวลา โดยผู้เลี้ยงจะเตรียมไว้ให้โคในรูปเป็นผง ซึ่งมีวิธีการเตรียมที่ง่าย หรืออาจจะเตรียมโดยอัดให้เป็นก้อนก็ได้
2.ในการผสมอาหารข้นเองนั้น ควรจะกระทำก็ต่อเมื่อมีโคนมอยู่จำนวนมาก สามารถหาซื้อวัตถุดิบที่มีอยู่ในสูตรได้ง่าย และวัตถุดิบเหล่านั้นต้องมีคุณภาพดี คือ ใหม่ สด ไม่มีกลิ่นเหม็นหืน ไมีมีสิ่งปลอมปนและประการสำคัญคือ หากคำนวณดูแล้วปรากฏว่าต้นทุนอาหารข้นที่ผมเองนั้นราคาใกล้เคียงกับอาหารเม็ดที่บริษัทผลิตขาย อย่างนี้แล้วจึงควรวจะซื้อจากบริษัท แต่หากเกษตรมีวัตถุดิบต่างๆ ที่ดีและมีคุณภาพ ทั้งราคาที่ผสมเองถูกกว่าซื้อจากบริษัท ตังนี้จึงน่าจะผสมไว้ใช้เอง
3. สูตรอาหารข้นที่แนะนำมาทั้งหมดนี้ สามารถดัดแปลงได้ โดยพิจารณาถึงราคาและคุณภาพวัตถุดิบเป็นเกณฑ์ แต่ในการเปลี่ยนสูตรอาหารแต่ละครั้ง ควรปรึกษากับผู้ที่มีความรู้ในด้านนี้ก่อน
ขั้นตอนในการผสมอาหารข้นด้วยตัวเอง
1. ชั่งวัตถุดิบแต่ละชนิดให้ได้นํ้าหนักตามต้องการ
2. เทวัตถุดิบที่มีนํ้าหนักมากที่สุดที่มีอยู่ในสูตรอาหารนั้น กองบนพื้นเป็นอันดับแรก
3. เทวัตถุดิบที่มีนํ้าหนักกรองลงมา เททับลงไปเป็นชั้น ๆ ตามลำดับ
4. โรยแร่ธาตุและวิตามิน (ถ้ามีในสูตร) เป็นลำดับสุดท้าย โดยโรยให้ทั่ว ๆ กอง
5. คลุกเคล้าวัตถุดิบให้เข้ากันทั่วทั้งกอง
6. หากพบเศษวัตถุต่าง ๆ เช่นเชือกไนล่อน เชือกฟาง ถุงพลาสติก ก้นบุหรี่ หลอดกาแฟ ตาปูหรือสิ่งปลอมปนอื่น ๆ ให้เก็บออกทันทีที่พบเห็น
* * * * * *
ผู้สนับสนุน
เนื้อหาดีดีจาก : อัมพร นันทธีโร, ประสงค์ ไคลมี
เรียบเรียงโดย : DairyFeed
